فضائل «ام البنین» زنی از تبار دلیران

نام وی فاطمه فرزند حزام بن خالد از قبیله کلاب است. او از زنان صدر اسلام، ادیب و شاعری فصیح است. ایشان از خانواده ای ریشه دار و دلاور بود.
نام وی فاطمه فرزند حزام بن خالد از قبیله کلاب است. او از زنان صدر اسلام، ادیب و شاعری فصیح است. ایشان از خانواده ای ریشه دار و دلاور بود. جدّ مادریش (عامر بن مالک) که هم عصر پیامبر آنچنان شجاع بود که به وی ملاعب الاسنه (کسی که نیزه ها را به بازی می گیرد) می گفتند. (مزینانی، 1390، ص 304)
عامر بن طفیل: برادر «عمره»، مادرِ مادر بزرگ «ام البنین» بود که از معروف ترین سواران عرب بشمار می رفت تا آنجا که اگر هیئتی از عرب نزد «قیصر روم» می رفت در صورتی که با عامر نسبتی می داشت مورد تجلیل قرار می گرفت و الا توجهی به آن نمی شد. (اسلامی، حسن، 1377، ص 25). اینان برخی از اجداد ام البنین بودند که دارای صفات والای انسانی و به حکم قانون وراثت، ویژگی های والای خود را به ام البنین و از طریق او به فرزندان بزرگوارش منتقل کردند. (اسلامی، حسن، 1377، ص 27).

فضائل ام البنین
1. همسری مولا علی علیه السلام
یکی از فضائل این بانوی گرامی لیاقت همسری با مولا امیر المومنین علیه السلام است. بعد از شهادت حضرت زهرا (سلام الله علیها)، علی (علیه السلام) به عقیل فرمود: زنی را برایم پیدا کن که از خانواده ای نجیب و شجاع باشد. برایم فرزندی شجاع و قهرمان بیاورد تا سالار شهیدان را در کربلا یاری کند. عقیل گفت: با فاطمه دختر حزام کلبی ازدواج کن که در میان عرب شجاع تر از پدرانش وجود ندارد.(مزینانی، 1390، ص 305)
2. فداکاری نسبت به اهل بیت پیامبر علیهم السلام
اجر و منزلت مادران و همسران شهید در پیشگاه خدای متعال محفوظ است. زیرا آنان نه پیامبر را دیدند و نه امام را، اما راه حق را شناختند و با تأسی به مولای زمانشان، عزیزترین داشته هایشان که جانِ همسران و فرزندانشان بود در طبق اخلاص گذاشتند و در راه اسلام ناب هدیه کردند
به جز این بانوی پاک، تاریخ کسی را به یاد ندارد که فرزندان هووی خود را بر فرزندان خود مقدم بدارد. او توجه به اولاد پیامبر را فریضه ای دینی می شمرد؛ زیرا خداوند در کتابش به محبت خاندان رسول الله امر کرده است. ام البنین این عظمت را درک کرده بود لذا حق آنان را ادا کرد. «شهید» از بزرگان فقه امامیه می گوید: ام البنین از زنان با فضیلت و عارف به حق اهل بیت علیهم السلام بود.
محبتی خالصانه به آنان داشت و خود را وقف دوستی آنان کرده بود. آنان نیز برای او جایگاهی والا قائل بودند.
زینب کبرا پس از رسیدن به مدینه به دیدار او رفت و شهادت چهار فرزندش را به او تسلیت گفت و همچنین در اعیاد برای عرض تسلیت نزد او می رفت. رفتن نواده ی پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله، شریک نهضت حسینی و قلب تپنده ی قیام حسین (علیه السلام), زینب کبرا، نزد ام البنین و تسلیت گفتن فرزندان برومندش، نشان دهنده ی منزلت والای ام البنین نزد اهل بیت (علیهم اسلام) است.
3. ولایت مداری
زمانی که بشیر از کربلا برگشت و اخبار کربلا را آورد خدمت ام البنین رسید. خبر شهادت فرزندانش را یکی یکی به او می داد. ام البنین هر بار می گفت: از حسین چه خبر؟ فرزندانم و هر آنچه زیر آسمان کبود است به فدای حسین. وقتی خبر شهادت امام حسین علیه السلام را شنید با آهی سوزان گفت: بشیر با این خبر بندهای دلم را پاره کردی. (مزینانی، 1390، ص 306). این اوج معرفت و ولایت مداری او نسبت به امام زمانش را نشان می دهد.
4. شاعری فصیح و اهل فضل و دانش
زمانی که زنان به خاطر سوگ فرزندانش به او تسلیت می گفتند، در جواب آنها در قالب شعر این چنین سرود: که ای زنان مدینه دیگر مرا ام البنین نخوانید که با این نام مرا به یاد شیران بیشه ی شجاعت می اندازید. مرا فرزندانی بود که به خاطر آنها مرا مادر پسران می گفتند ولی اکنون دیگر برای من فرزندانی نیست. ( همان، 307)
از ویژگی های مهم اشعار ام البنین، توجه به رویدادهای سیاسی زمان و مسائل مربوط به آن است. وی پس از واقعه عاشورا با استفاده از هنر مرثیه خوانی توانست ندای مظلومیت و حق طلبی حماسه آفرینان کربلا را به گوش نسل های آینده برساند و مردمان غفلت زده را بیدار کند.
5. پرورش دهنده ی پرچمدار کربلا
سِمَتِ مادری، برای شخصیتی همچون عباس بن علی که پرچمدار صحرای سوزان کربلا بود، افتخارِ بزرگی است که نصیب بانوی شایسته ای همچون ام البنین شده است. فرزندی همچون ابوالفضل العباس باید در دامان مادری پاک طینت و نیکو سیرت پرورش یافته باشد که چنان رشادت ها و شجاعت های بی نظیری را از خود بر جای گذارد که تاریخ همتای او را به خود ندیده یا به ندرت دیده است.
6. صبر بی نظیر
بعد از شهادت حضرت زهرا (سلام الله علیها)، علی (علیه السلام) به عقیل فرمود: زنی را برایم پیدا کن که از خانواده ای نجیب و شجاع باشد. برایم فرزندی شجاع و قهرمان بیاورد تا سالار شهیدان را در کربلا یاری کند. عقیل گفت: با فاطمه دختر حزام کلبی ازدواج کن که در میان عرب شجاع تر از پدرانش وجود ندارد
مورّخان نوشته اند روزی که امیرالمومنین علیه السلام، عباس را در دامن خود گذاشت آستینش را بالا زد و در حالی که به شدّت می گریست، بازوانش را می بوسید. ام البنین حیرت زده شده از امام پرسید: چرا گریه می کنید؟ حضرت جریان شهادت عباس را در رکاب برادر توضیح دادند. ام البنین هم گریست اما عظمت ایمان خود را نشان داد و با صبر و بردباری خدا را سپاس گفت که فرزندش فدایی سبط گرامی رسول خدا (صلی الله و علیه و آله) و ریحانه ی او خواهد شد. (ماهنامه مبلغان، پاک نیا،1387، ش 104، ص 24)
آنچه بیان شد نمونه ای از فضائل حضرت ام البنین بود. به همین مقدار هم قانع کننده است که لازم باشد انسان در مقابل بانویی اینچنین والا مقام، سرِ تعظیم فرود آورد.
ام البنین در زمان خود یکی بود و بس، اما نمادی شد برای مادران و همسرانِ عصر حاضر تا او را الگویی برای فداکاری ها و رشادت های مادرانه و همسرانه ی خود اختیار کنند.
مادران و همسران در زمان انقلاب و پس از انقلاب در زمان جنگ تحمیلی چه رشادت ها که کردند. بسیاری از ایشان به دست خود همسران و فرزندان را آماده رزم و دفاع کرده و با علم به اینکه دیگر برگشتی در کار نیست، آنها را راهی جبهه های نبرد کردند و بسیاری از آنها پس از شهادت فرزندان و همسران خود حتی اشک نریختند تا خاری شود در چشم دشمن و استوار تر از قبل پشتیبان ولی امرشان ماندند.
مقام معظم رهبری در دیدار خانواده هاى شهداى تربت جام در سال 78 فرمودند: «ما، مادران عزیزی را سراغ داشتیم و سراغ داریم که در غم شهادت فرزند شهید خود، حتّی خم به ابرو نیاوردند» (پایگاه اطلاع رسانی مقام معظم رهبری).
آری اجر و منزلت مادران و همسران شهید در پیشگاه خدای متعال محفوظ است. زیرا آنان نه پیامبر را دیدند و نه امام را، اما راه حق را شناختند و با تأسی به مولای زمانشان، عزیزترین داشته هایشان که جانِ همسران و فرزندانشان بود در طبق اخلاص گذاشتند و در راه اسلام ناب هدیه کردند. این ها شیر زنانی بودند که همچون ام البنین انجام وظیفه کردند لذا همانطور که احترام و تکریم ام البنین لازم است، احترام به همسران و مادران شهدایی که از آن بانو الگو گرفتند هم بر ما لازم است.
کلام آخر:
ام البنین شجاع بانویی بود دارای فضائلی همچون صبر، ولایت مداری، فداکاری و... آنچنان که هم نزد اهل بیت علیهم السلام گرامی بود و هم الگویی شد برای زنان و مادران در طول تاریخ. همانگونه که احترام ام البنین به خاطر رشادت ها، جان فشانی، و دلاور پروی هایش بر ما لازم است، تکریم و احترام کسانی که فرزندانی رشید در دامن خود پرورش داده و تقدیم اسلام کردند نیز لازم و ضروریست.